Λίτσα Λεμπέση: Η μουσική και οι ήχοι στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου. Εκδόσεις Μανδραγόρας.
Γιάννης Ρίτσος: Μελετήματα – Δ.Ν. Μαρωνίτης
Στο πρώτο μέρος συντάσσονται έξι μελετήματα, τα δύο από τα οποία δημοσιεύονται εδώ για πρώτη φορά. Τρία από αυτά επιμένουν σε ζητήματα μεθόδου, σκηνοθεσίας και ιδεολογίας στην ποίηση του Γιάννη Pίτσου, ενώ τα άλλα δύο προσηλώνονται σε επώνυμες αρχαιόμυθες συνθέσεις του: στον Φιλοκτήτη και στον Tειρεσία. Μεσολαβούν τα «Μικρά ομηρικά»: παραβατικά, μικρής έκτασης, ποιήματα , που υπερασπίζονται ευάλωτες μορφές και πράξεις των ομηρικών επών και του επικού κύκλου.
Tο απρόβλεπτο Eπίμετρο ανακαλεί (αποσπασματικά) την προδρομική «Πολυκριτική» για τον Γιάννη Pίτσο, δημοσιευμένη στο πρώτο τεύχος του περιοδικού η Συνέχεια (1973), στην οποία περιλαμβάνονται και δύο πρωτότυπα αυτοσχόλια του ποιητή, που αφορούν ειδικότερα στις συλλογές Καθρέφτης και Θεωρείο, και ομολογούν απερίφραστα την ειρωνική μετατροπή κάποτε του τραγικού στοιχείου σε «γελοιογραφικό παράδοξο», προκειμένου να ανακουφιστούν από το αντικειμενικό βάρος τους ο πόνος και ο φόβος των ανθρώπων στις μέρες μας.
Μια φωτιά. Η ποίηση / Σχόλια στο έργο του Γιάννη Ρίτσου / Δημήτρης Κόκορης
Από τη δημιουργική πνοή του Γιάννη Ρίτσου απέρρευσε ένα τεράστιο σε ποσότητα έργο, το οποίο διαθέτει και πολλά σημεία υψηλής ποιότητας. Για να ωριμάσουν βαθμιαία οι φιλολογικές συνθήκες, ώστε να προκύψουν συνθετικές και συνολικές αντιμετωπίσεις του έργου του Ρίτσου, χρειάζεται να προηγηθούν μερικότερες προσεγγίσεις, σαν αυτές που επιχειρεί ο Δημήτρης Κόκορης: Η πορεία του ποιητή προς τη νεοτερική έκφραση, η δημιουργική του σχέση με τη δημοτική παράδοση στον “Επιτάφιο” και στα “Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας”, η αξιοποίηση αρχαίων μύθων στην ποίησή του, ορισμένα ποιήματα ποιητικής, η σχέση της ποίησης του Ρίτσου με την ποίηση του Καβάφη, του Σεφέρη και του Αναγνωστάκη και άλλα ενδιαφέροντα θέματα αναπτύσσονται στις σελίδες του βιβλίου. Αξιοσημείωτο είναι ότι εξετάζονται και τα “Μελετήματα” του Ρίτσου, για να σκιαγραφηθούν οι κριτικές σκέψεις του τόσο για το έργο άλλων λογοτεχνών όσο και για βασικές πτυχές του ποιητικού φαινομένου.
Εκδόσεις Σοκόλη – Κουλεδάκη, 2003
Δοκιμές στην “Τέταρτη διάσταση” του Γ. Ρίτσου / Σοφία Ν. Μπαρδάνη – Σημαντήρη,
Ο χρόνος και η μνήμη, γεφύρια να κρατήσουμε τη μικρή ζωή μας. Να ταξιδεύουμε στ’ “απωλεσμένα”, να βρισκόμαστε στο τώρα ν’ αποζητούμε το αύριο παλλόμενο σε νέους σκοπούς, σ’ οράματα τερπνά αφού περάσαμε την κάμινο.
Κι η σιγουριά του ποιητή τα χνάρια, το σημάδι πως δεν περπατήσαμε πάνω στη γη άβουλοι και μοιραίοι κι η μοίρα στα δικά μας χέρια, με το λόγο προπομπό του ταπεινού μαντατοφόρου στη βεβαιότητα πως:
-ήμασταν νέοι πριν από χιλιάδες χρόνια, νέοι ύστερα από χιλιάδες χρόνια, γιατί ο χρόνος και ο ήλιος έχουν την ίδια ηλικία -την ηλικία μας.
Τη βεβαιότητα πως:
-αυτό το φως δεν είναι καθόλου ανικατοπτρισμός -μα το δικό μας φως φιλτραρισμένο μέσα απ’ όλους τους θανάτους. (“¨Οταν έρχεται ο ξένος”, Γ. Ρίτσος)
Εκδόσεις Γρηγόρη
Γιάννης Ρίτσος, αυτοβιογραφία / Κινηματογραφική αυτοβιογραφία: Ντοκουμέντα της ζωής και του έργου του
Όποιος διάβαζε στη “Διάπλαση των Παίδων”, το έτος 1925, τα ποιήματα “Φθινοπωρινό τραγούδι” και “Ονειροπόλημα”, δε θα μπορούσε ούτε καν να φανταστεί ότι πίσω από το ψευδώνυμο της υπογραφής “Ιδανικό Όραμα” κρυβόταν ένας νέος ποιητής, ο Γιάννης Ρίτσος, ο οποίος έμελλε παράλληλα με τον πυρήνα των υπερρεαλιστών της γενιάς του ’30 και ξεκινώντας απ’ αλλού, να αναπτύξει μια ξεχωριστή προσωπικότητα και να γίνει ο ιδανικός εκφραστής της ποίησης με κοινωνικό περιεχόμενο.
Ο Γιάννης Ρίτσος γνώριζε την πιο ουσιαστική ιδιότητα της ποιητικής τέχνης. Την απελευθερωτική της φόρτιση. Τέχνη και ελευθερία είναι στη συνείδησή του έννοιες αλληλένδετες. Γι’ αυτό προσπάθησε να συμβάλει ώστε οι αποδέκτες του έργου του να γίνουν σωστοί και ολοκληρωμένοι πολίτες, που σήμαινε για εκείνον ελεύθεροι άνθρωποι. Φρόντισε το έργο του να είναι το μέσον που θα οδηγήσει τον αναγνώστη-πολίτη σε ψυχική, πνευματική και ηθική άνθηση.
Η φωτεινή συνείδηση του λαού μας είναι ο Γιάννης Ρίτσος. Το έργο και η απέριττη ζωή του υπήρξαν άρρηκτα δεμένα και συνυφασμένα με όσα προσδοκούσε ο ελληνισμός, τις πιο δύσκολες ώρες του, από πνευματικούς ανθρώπους.
Με συναίσθηση ευθύνης υπηρέτησε ακατάλυτες αξίες, ιδανικά, αρχές και δημοκρατικά ιδεώδη. Τα μετουσίωσε σε ποίηση και τα κατέθεσε ως τεκμήρια ήθους και εθνικής αυτογνωσίας για τις μελλούμενες γενιές. Το σύνολο του έργου του ποιητή της Ρωμιοσύνης αποτελεί παρακαταθήκη που ανήκει στην κιβωτό της ιστορίας του Έθνους.
Σε έναν κόσμο αλλοτριωμένο σήμερα, μέσα στον οποίο αναζητούμε τα Χαμένα ιδανικά, τα βρίσκουμε σε κάθε του στίχο. Όσοι υπενθυμίζουν -με την παρουσίαση των έργων του- αυτές τις αρχές και τα ιδανικά, εδραιώνουν όσα πίστευε, όσα ονειρεύτηκε και όσα προφητικά διακήρυξε.
Η δημιουργία της αυτοβιογραφικής ταινίας του Γιάννη Ρίτσου το 1984 και η παρούσα έκδοση, με τις αφηγήσεις και τις μαρτυρίες του, αποτελούν στοιχεία για να εμβαθύνουμε στην ιδιωτική περίπτωση του δημιουργού. Θεωρήσαμε χρέος μας να διασώσουμε σε εικόνα και ήχο το λόγο του ποιητή και παράλληλα να συμβάλουμε στην προσέγγιση και στη συνειδητοποίηση απ’ όλους, ιδιαίτερα από τη νέα γενιά, της μεγαλοσύνης του ανθρώπου που αποτελεί σύμβολο του πνεύματος και της αντίληψης του λαού μας.
Μας δέχθηκε σαν άρχοντας στο σπίτι του. Μας έφερε κοντά με την οικογένειά του. Την Φαλίτσα και την Έρη. Πρόσωπα με ήθος και απέραντη αγάπη για εκείνον. Μας μίλησε, μας έπαιξε στο πιάνο αγαπημένα του κομμάτια, μας άφησε ελεύθερους να κάνουμε το σωστό κατά την κρίση μας. Ήθελε με τον τρόπο του να αφήσει ανοιχτό το παράθυρο της σκέψης του, ίσως για να δουν πολλοί, να αντιληφθούν λίγοι, και να ακολουθήσουν ελάχιστοι το δρόμο που διάλεξε να πορευτεί στην πολυκύμαντη ζωή του.
Γιώργος και Ηρώ Σγουράκη
Το κινηματογραφικό έργο “Γιάννης Ρίτσος: αυτοβιογραφία”, ντοκουμέντα της ζωής και του έργου του, αποτέλεσε τη βάση της παρούσας έκδοσης. Πρόκειται για το οπτικοακουστικό ντοκουμέντο στο οποίο περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία της ζωής και της πορείας του ποιητή και συνοδεύει ως προσφορά το λεύκωμα.
Αρχείο Κρήτης, 2008
Γιάννης Ρίτσος: ο ποιητής και ο πολίτης / Συλλογικό έργο
Ο τόμος συγκεντρώνει την αναλυτική, επεξεργασμένη και τεκμηριωμένη μορφή των τριάντα τριών εισηγήσεων οι οποίες παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Συνέδριο, με τίτλο “Ο ποιητής και ο πολίτης Γιάννης Ρίτσος”, το οποίο οργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη, από τις 28 Σεπτεμβρίου μέχρι την 1η Οκτωβρίου του 2005. Στις εργασίες του συνεδρίου είχαν επίσης περιληφθεί δύο “στρογγυλά τραπέζια”, τα οποία επικεντρώθηκαν (α) στην πρόσληψη του Ρίτσου από σύγχρονους ποιητές και (β) στην αποτύπωση μαρτυριών ανθρώπων που η πορεία τους διασταυρώθηκε με εκείνην του Γιάννη Ρίτσου. Ο παραπάνω τίτλος εκάλυπτε, πέρα από το συνέδριο, μια έκθεση τεκμηρίων από το Αρχείο του ποιητή, το οποίο απόκειται στο Μουσείο Μπενάκη, και μια σειρά καλλιτεχνικών εκδηλώσεων (αναγνώσεις ποιημάτων και συναυλία).
Κατά τις εργασίες του συνεδρίου, διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι φιλόλογοι, ποιητές και μεταφραστές, μελετητές του έργου του ποιητή, αλλά και της νεοελληνικής φιλολογίας, αναμετρήθηκαν με την πολυσχιδή ποιητική δημιουργία του Ρίτσου, υπό το φως των νέων προβληματισμών που ορίζει ο συνδυασμός της επιστημονικής μεθοδολογίας και των νέων κοινωνικών – πνευματικών συνθηκών της εποχής μας.
Οι κεντρικοί όροι του τίτλου (ποιητής και πολίτης), αλλά και οι θεματικοί άξονες του συνεδρίου, οι οποίοι εξειδίκευαν τις αναζητήσεις και τις στοχεύσεις των οργανωτών του (“Ο Γιάννης Ρίτσος και ο αρχαίος ελληνικός κόσμος”, “Ο Γιάννης Ρίτσος και η εποχής του”, “Η ποιητική του Γιάννη Ρίτσου”, “Ο Γιάννης Ρίτσος και ο κόσμος”), έδωσαν την ευκαιρία στους εισηγητές να αναπτύξουν προβληματισμούς που άγγιξαν πολλά επίπεδα και ποικίλες πτυχές του ποιητικού σώματος του Ρίτσου, προσφέροντας τους καρπούς μιας μελέτης που σφραγίζεται πλέον -και κυρώνεται- από την απόσταση του χρόνου. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, αναλύθηκαν ζητήματα όπως: η -ούτως ή άλλως, κρίσιμη και πολύσημη για τους Έλληνες δημιουργούς- σχέση του Ρίτσου με τον αρχαιοελληνικό κόσμο, η εννοιολόγηση, οι μορφές πρόσληψης και οι τρόποι χειρισμού του μύθου, η έννοια της ποιητικής, που είτε διατυπώθηκε θεωρητικά από τον ποιητή είτε αναδύεται από τον λόγο του έργου του, ο ρόλος του ποιητή και η έννοια της “στράτευσης”, η αντιμετώπιση του έργου από τη σύγχρονή του και τη μεταγενέστερη κριτική, η παλαιότερη και η σημερινή πρόσληψη της ποίησής του πέραν των ελληνικών συνόρων και σχόλια πάνω στα αναφυόμενα μεταφραστικά προβλήματα, οι δυνατότητες και οι τρόποι ανάγνωσης της ποίησής του σήμερα.
Ο τόμος των Πρακτικών του Συνεδρίου αυτού, του πρώτου μεγάλου που αφιερώνεται αποκλειστικά στη μελέτη του έργου του, φιλοδοξεί, σύμφωνα με τους εκδότες του, “να αποτελέσει ένα corpus ευδιάκριτο μέσα στο σύνολο της ήδη εκτεταμένης βιβλιογραφίας που έχει συγκροτηθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες”.
Περιέχονται οι εισηγήσεις:
– Δημήτρης Μαρωνίτης, “‘Φιλοκτήτης” του Γιάννη Ρίτσου: πρόσωπα και προσωπεία”
– Γιάννης Δάλλας, “Οπτικές του θέματος και της ποιητικής στα αρχαιόθεμα ποιήματα του Ρίτσου”
– Ειρήνη Ζαμάρου, “Ο Ρίτσος διαβάζει τη ραψωδία Σ’ της Ιλιάδος”
– Μιχάλης Πιερής, “Γιάννης Ρίτσος – Κώστας Μόντης: η ανατροπή της μυθικής μεθόδου”
– Γιώργης Γιατρομανωλάκης, “Ο Ρίτσος και ο Σεφέρης απέναντι στον αρχαίο κόσμο”
– Roderick Beaton, “Μοντερνισμός και αναζήτηση της εθνικής ταυτότητας: η περίπτωση της “Ρωμιοσύνης” του Γιάννη Ρίτσου”
– Mario Vitti, “Η πρώτη καμπή”
– Γιώργος Κεχαγιόγλου, “Η κυπριακή διάσταση της ποίησης του Ρίτσου”
– Χρίστος Αλεξίου, ” … γιατί ο χρόνος και ο ήλιος έχουν την ίδια ηλικία -την ηλικία μας: Μια απόπειρα ανάλυσης της “Τέταρτης Διάστασης” του Γιάννη Ρίτσου”
– Αθηνά Βογιατζόγλου, “Γιάννης Ρίτσος, “Αργά, πολύ αργά μέσα στη νύχτα” – Οδυσσέας Ελύτης,
“Τα ελεγεία της οξώπετρας”: δύο διασταυρούμενες “μελέτες θανάτου'”
– Αγγελική Κώττη, “Μόνος με τη δουλειά του: μια περιπλάνηση στο Αρχείο του ποιητή”
– Vincenzo Rotοlo, “Ο ρόλος της ποίησης και του ποιητή στον Γιάννη Ρίτσο”
– Μιχάλης Μερακλής, “Η μία και η άλλη εμμονή του Γιάννη Ρίτσου”
– Χριστίνα Ντουνιά, “Ο Γιάννης Ρίτσος και οι κριτικοί του”
– Παντελής Μπουκάλας, “Τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου, η σιωπή και η φωνή τους”
– Ρούλα Κακλαμανάκη, “Μνήμη και μνημοτεχνική στο έργο του Γιάννη Ρίτσου”
– Σόνια Ιλίνσκαγια, “Ποιητικά μανιφέστα του Ρίτσου στην πορεία του χρόνου”
– Έλλη Φιλοκύπρου, “Υπόκριση και ειλικρίνεια στο έργο του Ρίτσου”
– Αλέξανδρος Αργυρίου, “Ολίγος και ακριβός θεωρητικός λόγος του Ρίτσου για την ποίηση”
– Άρης Μαραγκόπουλος, “Η μορφή ως περιεχόμενο στο έργο του Γιάννη Ρίτσου”
– Peter Bien, “A ritsualistic view of Ritsos’s ‘The Moonlight Sonata'”
– Ευριπίδης Γαραντούδης, “Μορφολογικές παρατηρήσεις στα πρώτα ποιητικά βιβλία του Ρίτσου”
– Δημήτρης Κόκορης, “Συμπυκνώσεις της ποίησης και της ποιητικής του Γιάννη Ρίτσου: Μαρτυρίες”
– Τζίνα Καλογήρου, “Ο αφηγηματικός λόγος και η λογική της αφήγησης στο ‘Εικονοστάσιο ανωνύμων αγίων'”
– Ερατοσθένης Καψωμένος, “Παράδοση και πρωτοπορία στην ποίηση και την ποιητική του Γιάννη Ρίτσου”
– Χρύσα Προκοπάκη, “‘Η αποθέωση του δρόμου’: μια πρώιμη σύνθεση του Ρίτσου χαρισμένη στον Παλαμά”
– Ξένια Μαρίτσκι Γκατζάνσκι, “Η σερβική πρόσληψη του Γιάννη Ρίτσου”
– Gertrude Durusoy, “The translations and reception of Yannis Ritsos in Turkey”
– Ευγενία Κριτσέφσκαγια, “Η πρόσληψη του Ρίτσου στη Ρωσία”
– David Ricks, “‘Αυτά τα δέντρα δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό’: προβλήματα στη μετάφραση της ‘Ρωμιοσύνης'”
– Ivan Gadjanski, “Remembering Ritsos’s dedication of a book”
– Amy Mims, “Ritsos of the ‘Iconostasis’ and Joyce of ‘Ulysses'”
Γιάννης Ρίτσος: Λόγος και μουσική / Ρίτσος, Γιάννης, 1909-1990
επιμέλεια: Αικατερίνη Μακρυνικόλα
φωτογράφιση: Τάκης Διαμαντόπουλος
Μουσείο Μπενάκη, 2009
“Να με θυμόσαστε – είπε. Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια, για να σας φέρω ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα. Την ομορφιά ποτές μου δεν την πρόδωσα. Όλο το βίος μου το μοίρασα δίκαια. Μερτικό εγώ δεν κράτησα. Πάμπτωχος. Μ’ ένα κρινάκι τον αγρού τις πιο άγριες νύχτες μας φώτισα. Να με θυμάστε.”
Μα πώς; Ένας ποιητής μπορεί να μας φέρει ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα; Μα πώς; Ένας ποιητής δεν φέρνει λέξεις και ρυθμούς και μουσικές; Κι έπειτα: πάνω σε πέτρες κι αγκάθια; Μα πώς; Τι γυρεύει ένας ποιητής μέσα στις άγριες νύχτες του κόσμου των ανθρώπων; Κι έπειτα: ποια είναι η ομορφιά που δεν πρόδωσε; Από τι υλικά είναι φτιαγμένη; Μήπως από χιλιόμετρα, περπάτησα, -ψωμί, νερό, τριαντάφυλλα, μοίρασα, μερτικό, άγριες νύχτες, φώτισα;…
Μια δοκιμή είναι η ποίηση· μια δοκιμή και γι’ αυτόν που χαράζει τις λέξεις και για κείνον που στέκεται απέναντι τους, προφυλαγμένος μέσα στο μαγικό κύκλο της ασφάλειας του αυτονόητου· μια δοκιμή υπονόμευσης, μια δοκιμή γέννησης ενός άλλου κόσμου. Μερικές λέξεις από το καταστατικό λεξικό αυτού του άλλου κόσμου, αυτής της άλλης γλώσσας, αυτής της άλλης Ομορφιάς, ο Ρίτσος τις ορθογράφησε: χιλιόμετρα, περπάτησα, ψωμί, νερό, τριαντάφυλλα, μοίρασα, μερτικό, άγριες νύχτες, φώτισα…
Μια ευκαιρία είναι οι εκδηλώσεις που οργανώνει το Φεστιβάλ Αθηνών μια ευκαιρία να ξαναμιλήσουμε με ορισμένες από τις κορυφαίες στιγμές του Γιάννη Ρίτσου: είτε μέσα από το γεωμετρημένο φως του γυμνού λόγου είτε μέσα από τη συμπλοκή του λόγου με τις γονιμοποιητικές μουσικές του Μίκη Θεοδωράκη. Το Μουσείο Μπενάκη θέλησε να συμμετάσχει στην πραγματοποίηση αυτών των εκδηλώσεων, με την παρούσα έκδοση, συμμετέχοντας, και με αυτό τον τρόπο, στους φετινούς εορτασμούς για το “Έτος Ρίτσου”. […]
(Δημήτρης Αρβανιτάκης – Λιάνα Τσομπάνογλου, Μουσείο Μπενάκη)
BiblioNet
Γιάννη Ρίτσος (1909-1990) / Συλλογικό έργο
Περιέχονται τα κείμενα:
– Χρήστος Σιάφκος, “Ζωή με ποίηση και αγώνες”
– Χρήστος Σιάφκος, “Επιστολές από την εξορία”
– Βασίλης Κ. Καλαμαράς, “Ένας γνωστός άγνωστος ποιητής”
– Αικατερίνη Μακρυνικόλα, “Εργογραφία”
Εικαστικές αναζητήσεις
– Γρηγόρης Ιωαννίδης, “Ο θεατρικός Ρίτσος”
– Γιώργος Παπαδάκης, “Ο μελοποιημένος Ρίτσος”
– Βασίλης Κ. Καλαμαράς, “Η Έρη Ρίτσου θυμάται”
Γιάννης Ρίτσος / Φιλομήλα Βακάλη – Συρογιαννοπούλου
Παραμερίζουμε, ποιητή, για να περάσεις -ο Κωστής Παλαμάς υποκλίνεται στον ποιητή Γιάννη Ρίτσο. Εμείς, υποκλινόμαστε στον ποιητή και στον Άνθρωπο Γιάννη Ρίτσο.
Η ζωή του ποιητή από τα βρεφικά και παιδικά χρόνια στη Μονεμβασιά. Τα εφηβικά στο Γύθειο και η εγκατάστασή του στην Αθήνα, τον τόπο που αγάπησε και έζησε ως το τέλος.
Το ποιητικό, ιδεολογικό και αγωνιστικό του έργο. Η στάση του απέναντι στη ζωή και στον συνάνθρωπο.
BiblioNet
Εισαγωγή στην ποίηση του Ρίτσου / Συλλογικό έργο
Επιλογή κριτικών κειμένων
Ηρακλής Αποστολίδης, Τ. Κ. Παπατσώνης, Νίκος Καρβούνης, Κλέων Παράσχος, Κώστας Βάρναλης, Μάρκος Αυγέρης, Πάνος Θασίτης, Μανόλης Αναγνωστάκης, Τάκης Σινόπουλος, Τάσος Λειβαδίτης, Αντρέας Καραντώνης, Λουί Αραγκόν, Νόρα Αναγνωστάκη, Σόνια Ιλίνσκαγια, Γιώργος Βελουδής, Μάριο Βίττι, Αλέξανδρος Αργυρίου, Παντελής Πρεβελάκης, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Γ. Π. Σαββίδης, Γιώργος Αράγης, Μιχάλης Μερακλής, Έντμουντ Κίλι, Χρύσα Προκοπάκη, Νάσος Βαγενάς, Π. Δ. Μαστροδημήτρης, Γιώργος Κεντρωτής, Χριστίνα Ντουνιά, Ρόντερικ Μπήτον, Δημήτρης Κόκορης, Έλλη Φιλοκύπρου, Έλλη Παππά, Αγγέλα Καστρινάκη, Δ. Ν. Μαρωνίτης, Ευριπίδης Γαραντούδης, Τίτος Πατρίκιος, Παντελής Μπουκάλας, Αικατερίνη Μακρυνικόλα, κ.ά.
επιμέλεια: Δημήτρης Κόκορης
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2009
450 σελ.
BiblioNet
Ανθολόγιο μικρών… θαυμάτων / Ρίτσος, Γιάννης, 1909-1990
[…] Δεν χωράει επομένως αμφιβολία, πως το πιο σημαντικό στοιχείο σε αυτή την εργασία, είναι η ίδια η ποίηση. Η ποίηση του μεγάλου μας ποιητή Γιάννη Ρίτσου, σε μερικές από τις κορυφαίες στιγμές του.
Ας απολαύσουμε λοιπόν, πριν ή μετά από ένα παιχνίδι σκραμπλ, το υπέροχο “παιχνίδι” του ποιητή, με την αιωνιότητα!
Χαρά και ποιητική ενατένιση, λοιπόν, της ζωής και του χρόνου που χάνεται, για να ξανακερδηθεί με τις λέξεις (… αυτές ερευνούμε, τις προεκτείνουμε, μας προεκτείνουν…). Έχοντας πάντοτε απέναντί μας, συμπαίκτη (και όχι αντίπαλο), τον ίδιο τον εαυτό μας! Την φωτεινή μοναξιά του!
Χρήστος Τουμανίδης
Γιάννης Ρίτσος / Πάντα παρών στο κάλεσμα της εποχής: Επιστημονικό συνέδριο (Συλλογικό έργο)
Ένα συνέδριο και μια έκδοση προς τιμή του μεγάλου μας ποιητή, του αγωνιστή και κομμουνιστή ποιητή Γιάννη Ρίτσου, που φωτίζει το μεγαλείο της ζωής και της τέχνης του.
Επιδίωξη του Ρίτσου ήταν η ποίηση του να αποτελεί οδηγό μάχης για τη ζωή, όπλο και σημαία στα χέρια του λαού στον αγώνα του για το φωτεινό μέλλον της ανθρωπότητας.
Η ενιαία κοσμοθεωρητική θέση του απέναντι στη ζωή είναι η ειδοποιός του διαφορά με άλλους αξιόλογους ποιητές του καιρού του. Γιατί όπως ο ίδιος έγραφε: “Το ιδεολογικό υπόβαθρο τη ς τέχνη ς, το κοινωνικό και ηθικό, αν δεν είναι ο πρώτος λόγος της αξίας της, είναι ωστόσο ο τελικός.”
Στο όνομά του αντηχεί ακέριο το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Με τα μεγάλα ιδανικά και τις πρωτοπόρες ιδέες, με τις πίκρες και τις ανησυχίες, αλλά και την ακατανίκητη πίστη σ’ ένα ευτυχισμένο μέλλον και στη δύναμη του λαού που θα το επιβάλει. Στο όνομα του αντηχεί ακέριο το Κομμουνιστικό Κόμμα του Κόσμου, το λαμπρό μέλλον της πανανθρώπινης συνάντησης.
Οι νεκροί πια δε μας πονούν / Μαρτυρίες για τη ζωή και την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου (Ιωάννης Γ. Ταϊφάκος)
Ξεκινώντας απ’ τα πέτρινα χρόνια της εξορίας, το βιβλίο στρέφεται πίσω, στους προγόνους του Γιάννη Ρίτσου και στην οικογένεια της μητέρας του Ελευθερίας Βουζουναρά. Δυναμική φυσιογνωμία κρίσιμης σημασίας για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και των κατοπινών ιδεών του ποιητή η μητέρα του, μολονότι αναδύθηκε μέσ’ από ένα συντηρητικό περιβάλλον ωσάν οδηγημένη απ’ τη Μοίρα, τον μπόλιασε με τις προοδευτικές ιδέες της. Η καταγωγή της κι η διαμονή των δύο αδελφών της τον έστειλαν στον τόπο της γέννησής της μαθητή τού Γυμνασίου Γυθείου μαζί με την αδελφή του Λούλα Γλέζου, την ίδια εποχή με τον Νικηφόρο Βρεττάκο.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται συγγενικά του πρόσωπα, πρόσωπα νεκρών που είναι συντελεσμένοι κι αμετάβλητοι. Απ’ τα ντοκουμέντα και τις φωτογραφίες (1867-1950), όλα ανέκδοτα απ’ τις συλλογές του συγγραφέα, εμφανίζονται μορφές απ’ τα μαθητικά χρόνια του Γιάννη Ρίτσου εφόσον πέρασαν στην ποίησή του, λ.χ. στην Τέταρτη διάσταση – στο τερατώδες αριστούργημα. Φυσιογνωμίες, όπως η “θεία Όλγα”, ο “θείος Λεωνίδας” ή ο μουσικοδιδάσκαλος Giocondo Moretti και χώροι, όπως το νησάκι Κρανάη, γύριζαν συνεχώς στις αναμνήσεις του μέχρι το Εικονοστάσιο ανωνύμων Αγίων. Τα θέματα δίνονται μαζί με την προσωπική εμπειρία του συγγραφέα απ’ τον ίδιο χώρο.
BiblioNet
Γιάννης Ρίτσος / Αναζητώντας τις πηγές της έμπνευσής του (Δημήτρης Μαγκαφουράκης, 2012)
Σε κάθε ποιητή υπάρχουν έννοιες-κλειδιά, που επανέρχονται ως βασικές νότες στη διαμόρφωση του λογοτεχνικού του οράματος. Ενσαρκώνουν τις σταθερές ροπές του ποιητικού του προβληματισμού και τον προσγειώνουν προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Είναι έννοιες που ακτινοβολούν μνήμες, αισθήματα, φορτισμένες βιωματικές εμπειρίες και ιδέες με ιδιαίτερο βάρος λειτουργώντας ως επισημάνσεις του προσωπικού στίγματος του ποιητή που καθορίζουν τον ιδιότυπο και προσωπικό καλλιτεχνικό του κόσμο και την ξεχωριστή παρουσία της ψυχής του.
Επιχειρώντας μια προσπάθεια αναζήτησης του θεματικού περίγυρου του έργου του Γιάννη Ρίτσου διαπιστώνουμε μια εμμονή σε κάποια κυρίαρχα μοτίβα, των οποίων η χρήση εντοπίζεται γόνιμα και δημιουργικά από τα αφετηριακά στάδια της δημιουργίας του και χρησιμεύουν ως μίτος για την εξερεύνηση της ποιητικής του ενδοχώρας. Αυτά τα θεματικά μοτίβα είναι: Οι αυτοβιογραφικές ψηφίδες, η νεοελληνική ιστορία, η φύση, τα ευτελή αντικείμενα, οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι, η γυναίκα και το ερωτικό στοιχείο, η παράδοση, η παρουσία του θείου στοιχείου και των χριστιανικών αξιών και η φυσιογνωμία του σύγχρονου κόσμου.
Γιάννης Ρίτσος 2009 : Εκατό χρόνια από τη γέννησή του (EKEBI, 2009)
Έκδοση επετειακού λευκώματος με χρονολόγιο της ζωής του Γιάννη Ρίτσου, εργογραφία, βιβλιογραφία, άρθρα, μελέτες, κριτικές, μαρτυρίες, ανθολόγιο και πλούσιο φωτογραφικό υλικό (επιμέλεια: Χρύσα Προκοπάκη / Γιώργης Γιατρομανωλάκης / Νινέττα Μακρυνικόλα, με τη συνεργασία της Αγγελικής Κώττη στη συγγραφή του χρονολογίου)
70 χρόνια του Γιάννη Ρίτσου (ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ, 1979)
ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ (ΠΗΤΕΡ ΜΠΙΑΝ, 1980)
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ (ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΟΥΔΗΣ, 1982)
Γιάννης Ρίτσος. Η μακριά πορεία ενός ποιητή (ΖΕΡΑΡ ΠΙΕΡΑ, 1977)
Γιάννης Ρίτσος. Πρώτες σημειώσεις στο έργο του (ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΠΟΥΖΗΣ, 1999)
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ – ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΡΙΤΣΟΥ (ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΚΡΥΝΙΚΟΛΑ – Γ.Π.ΣΑΒΒΙΔΗΣ)
Ο ΑΡΑΓΚΟΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΡΙΤΣΟ (1983)
Προσεγγίσεις στο έργο του Γιάννη Ρίτσου (ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΟΥΔΗΣ, 1984)
ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΜΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ (ΛΟΥΛΑ ΡΙΤΣΟΥ-ΓΛΕΖΟΥ, 1981)